ඉවුරු, ගඟ සිදී ගිය දා – කැත්ලීන් ජයවර්දන
![](https://read.lk/wp-content/uploads/2022/10/image_6483441.jpg)
මේ නිසා, “රියල්” කියල දෙයක් තියෙනව නම්, පියැසි කවුළුවෙ බොහෝ චරිත අපි හිතන් ඉන්න “රියල්” එකෙනුත් රියල් එක වෙත යන්න සමත් වෙනවා. මේ සැබෑව සාහිත්ය නිර්මාණයකින් එළියට එද්දි කියවන පාඨකයාට, නිර්මාණ ලෝකයෙදි හමුවෙන චරිත සහ සැබෑ ජීවිතේ තමාත් ඇතුළු චරිත කියල වෙන ම කොටස් දෙකක් – පරතරයක් නැති ය, හැමෝම එකවගේය කියල හිතෙන්න ගන්නවා.
චමිලා මැණික්ගමගේ කිවිඳියගේ කුළුඳුල් කාව්ය සංග්රහය වන ‘සඳ බිඳුණු ගොවිඳුහෙල’ සහෘද පාඨක අප අතට පත් වන්නේ සක්නද ප්රකාශනයක් ලෙසට ය. මෙම කාව්ය සංග්රහය වූ කලී අපූර්ව කාව්ය සංකල්පනා බොහොමයකින් අනූන වන අතර ඒ කාව්ය සංකල්පනා එකින් එක විඳගැනුම පාඨක අප සතු ය. නිස`දැස් හා සංක්ෂිප්ත යන ප්රවර්ගයන් වල කාව්යයන් වලින් සුසැදි කිවිඳියගේ ප්රථම කාව්ය සංග්රහය ජනගත වන්නේම රට තුල ඇති ආර්ථික අර්බූදය මුද්රණ කර්මාන්තයට ද බලපා ඇති අවධියක වුවත් එය මිලට ගෙන කියවන්නෙකුට කිසිදු අවැඩක් වන්නේ නැති බව නම් පැවසිය යුතුම ය.
කවියකට, කෙටිකතාවකට හෝ නවකතාවකට අනුභූතිය සැපයෙන්නේ, තමා තල අත්දැකීම්, කාගෙන් හෝ අසා දැනගත් අත්දැකීමක් හෝ ජනමාධ්ය ඔස්සේ ලබා ගන්නා අත්දැකීම් යන ත්රිවිධ කාරණා මගිනි. කිවිඳිය මෙහි අඩංගු සියළු කාව්ය සංකල්පනා වලට අනුභූතිය සපයා ගන්නේ ඉහත ත්රිවිධ ආකාරයට විය හැකිය. අසමත් ගුරුවරිය, ආදරණීය මිනිසෙකුට වැනි පද්යයන් දෙස බැලූ කල කිවිඳිය සිය වෘත්තීය ජීවිතයේ දී ලබාගත් අත්දැකීම් විය යුතුය. කෙසේ නමුත් ඒ පද්ය පංතීන් අපූරුය නැවුම් ය.
“ලෝක කෙටිකතා කලාව පිළිබඳ න්යායික පිහිටුමක සිට මේ පස්ලෝහි එන කෙටිකතා ‘කෙටිකතා’ සේ පිහිටුවිය හැක්කේ කෙසේද?” වැනි දෘඪ න්යායික රාමුවක සිට කතා කරන්න ඉඩහසර ඇති පරිසරයක සිට නෙමෙයි මම කතාකරන්නෙ. කැමතිම රචකයෙක්ගෙ කැමති පොතක් ගැන ටිකක් අසාධාරණ ඒ්ත් කෙටිකතා ප්රිය පාඨකයෙක්ට මේ කතා දෙස එබී බැලිය හැකි එක් කුඩා කවුළුවක් විවර කරගන්නයි මම හදන්නෙ. තව අතුරු කතාවක්. ප්රභාත් ජයසිංහගේ ‘කෙටිකතා චක්ර’ යන හඳුන්වාදීම ඔස්සේ ආ ‘රස පොළව’නම් කෙටිකතා කෘතිය ගැන මා කලෙකට පෙර ලියූ සටහන මා නම් කළේ “රස පොළව ගැන සහෝදර කියවීමක්” නමින්. “කියවීම” සහෝදර වෙන්නෙ කොහොමද? චිරන්තන පෙරදිග සාහිත්ය විචාරයේත් අපට අතීතයේ සිට හමු වූ ‘සහෘදයා’ පිළිබඳ – සමාන හදවතක් ඇත්තා – වැනි අදහස් මතකයි. එතකොට මම ‘රස පොළව’ ගැන සහෝදර කියවීම කරද්දි එහි කතුවරයා, ප්රභාත් ජයසිංහට ‘සහෝදරයා’ වීම නෙමෙයි අදහස් කළේ. කෙටිකතා වෙත, කෙටිකතා කලාව වෙත සහෝදර වීම. සහෘද නෙමෙයි. සහෘදයා යන්නෙදි සමාන හෘදය නම් සහෝදරයා යන්නෙදි සමාන උදරය අදහස් වෙනව. මම මතු කරන්න උත්සාහ කළේ එහි ඒ් කෘතිය වෙත සහෝදර මානය. මම ඒ රචනයේදී ප්රභාත් ජයසිංහ නමැති කෙටිකතාකරුවා මෙතෙක් කෙටිකතා කෘති කිහිපයක් ඔස්සේ ගොඩනගන ලද කෙටිකතාමය ස්ව ශානරයේ ගතිකයන්, කතා කලාවේ figurative language එක, රූපකාර්ථ යථාර්ථවාදය, ඒ ඒ කතා ඇසුරෙන් මතු කරන තේමාත්මක එළඹුම් ආදිය ගැන ඉඟි කරන්න උත්සාහ කළා. ඒ පොතට විතරක් නෙමෙයි ඔහුගෙ සමස්ත කතා කලාව වෙතම වන සහෝදරාත්මක ආත්මයක් දල්වාලන්න මම එදා ප්රවේශයේදි උත්සාහ කළා. නමුත් අද මගේ අදහස් දැක්වීමෙදි ඒ ප්රමාණයෙන් තරමක හෝ පුළුල් ප්රවේශයක් ගන්න මට අපහසුයි.
මං ගන්න හදන්නෙ ක්ෂුද්ර එළඹුමක්. කවි සහ කෙටිකතා පොත් අටක් ලියූ ලේඛකයෙක්ගෙ කෙටිකතා අටක් ඇති ඔහුගෙ අටවෙනි පොතේ එක කතාවකට පමණක් මගේ කියවීම සීමා කරන්නයි හදන්නෙ. මගෙ ක්ෂුද්ර අදහස මේ සංවාදයේ පිහිටුවීම පිණිස මගේ පහසුව සඳහා සාහිත්ය න්යායේ එන අදහසක ආලෝකය ලැබීම රුකුලක්.
ඕල්කට් බුදුදහමට එරෙහිව බුදුදහමේ හේතුඵලවාදය ස්ථාපිත කිරීමෙන් යථාර්ථවාදය ඔස්සේ වික්රමසිංහ දායාද කළ මහා ජයග්රහණය වන්ම මහා ජයග්රහණයක් සිංහල සාහිත්යය තුළ අත් කොට ගත්තද එය තවමත් අප අවධානයට ලක් නොවූයේ යැයි යනු මාගේ කල්පනාවය. එය නම් සයිමන් නවගත්තේගමගේ කෘතීන් හරහා තන්ත්රවාදය අභිෂේක වීමයි. බුදුන්, මාක්ස් සහ ප්රොයිඞ් එක මිටට ගැනීමක් වූ ”සංසාරාරණ්යයේ දඩයක්කාරයා” හුදී ජන පහන් සංවේගය උදෙසා ලියූවද, එය අභිධර්මයක් බවට පත්විණි. දශකයකට පසු ”සංසාරාරණ්යයේ උරුමක්කාරයා” කරා එද්දී දාර්ශනික ප්රොයිඞ් ග්රාම්ය ප්රොයිඞ් කෙනෙකු පවට පත්වේ.
භගිනිගේ (සහෝදරිය!) යටපත් කළ ලිංගික හැඟීම් මගින් ජවිපෙ ලිංගික මර්ධනය නිරූපණය කෙරෙයි. තන්ත්රවාදී බුදුදහම ලිංගිකත්වය මර්දනය කිරීම ප්රොයිඞ් සේම අනුදක්නේ නොවෙත්. උරුමක්කාරයා තුළ මාක්ස් නැත්තටම නැතිවේ. උරුමය පිළිබඳව මිනිස් ඉතිහාසය තුළ බරපතළ ලෙසට කතා කළ මාක්ස් එතුළින් වාෂ්ප වී ගොසිනි! ගෞතම බුදුන් වෙනුවට බුදුවරයින්! බෝධිසත්ව වීරවරයින් ලෙස වජ්රයාන බලපෑම එහි ඉස්මතු වේ. වජ්රයානය මරණය මුඛ්ය ආරම්මනයක් ලෙස ගනී. ”සංසාරාරණ්යයේ උරුමක්කාරයා” තුළ ද මරණ භය ප්රධාන හුය බවට පත්වේ.
ඇය සයනයෙන් බසින්නී සෙමෙනි. ඒ ඉරට තවත් මද වෙලාවක් සුව නින්ද සදන්නට ය. ඉන්පසු ඇරඹෙනුයේ දෛනික යුද්ධයයි. ඇය සිය කවියෙහි භාවිතා කරනා යෙදුම් හරහා ගෘහණියකගේ පොදු අත්දැකීම නාටකීය බවකින් විදහයි.දරුවන් සැමියා සමග දවස ඇරඹීම, මග තොට ඇති අනතුරු, යළි නිවෙසෙහි දරුවන් සමග සටන මෙන්ම නිවසෙහි කුදු මහත් කටයුතු ඈ ඉදිරිපිට ය. මේ කිසිවක් වටිනාකමක් ලබනා කාර්යයන් නොවේ. එහෙත් ඇය දිනපතා එහි නියැලිය යුතු ය.
ඒ අතර ඇයට හමුවන තම වර්ගයාගේ ඛේදය ඇගේ ඇස් පාරයි. ඉදින් ඇය සොවින් නැගෙන්නී ය. සමාජයට අභියෝග කරමින් ම. ශුද්ධවන්ත ලෝකයක පාපී කතුන් සුධවල මිනිසුන්ට අසුබ ලකුණු ය. ඇය ඔවුන් වෙනුවෙන් නැගෙන්නී ය.
මහාචාර්ය අමරකීර්තිගෙ උක්ත කෘතිය දැනටමත් අපේ සමාජයේ විවිධ තලවල සංවාද වෙත ආලෝකය ගෙනා කෘතියක් බව පෙනෙනව. සමකාලීන අධ්යාපනයේ නව ලිබරල් මුහුණත සහ නිදහස්කාරක අධ්යාපනයේ හරයාත්මක වටිනාකම්, ශ්රි ලංකා විශ්වවිද්යාලයේ ෙඑතිහාසික විකාශනයේ අවවර්ධනය, වැඩ ලෝකය-අධ්යාපනයේ උපයෝගීතාවාදී භාවිතය සහ කරණීය තර්කරණය, නිදහස් කලා අධ්යාපනයේ ගුරු ශිෂ්ය භූමිකා, මානවශාස්ත්ර අධ්යාපනයේ ව්යුහාත්මක ගැටලු සහ පොදුවේ ශාස්ත්රාලය සහ ශාස්ත්රාලයික බව ගැන අර්ථවත් සංවාදයක් මතු කෙරෙන න්යායික සහ ෙඑතිහාසික ප්රවේශ ගණනාවක් මේ කෘතිය මගින් පැනෙනව පෙනෙනව. මේ කෙටි සටහන පොතේ එන ඒ සියල්ල පිළිබඳ සාකල්යර්ථවත් අවලෝකනයක් නෙමෙයි. එහෙම කරනව නම් ඒක තවත් ග්රන්ථ ප්රමාණ අභ්යාසයක්. මම උත්සාහ කරන්නෙ මේ කෘතිය මගින් පොදුවේ ආමන්ත්රණය කරන එක් අදහසක් පමණක් සලකාබැලීමට විතරයි. අනිත් අතට මෙවැනි පොතක් ගැන කරන කතාවක් යනු පොත නොකියවූ අයට කෙටි සාරාංශයක් ඉදිරිපත් කිරීම හෝ පොතෙහි එන විස්තෘත කරුණුවල පටුනක් සේ පෙනෙන පෙළගැස්මක් සැදීම නෙමෙයි. ආධුනික ශාස්ත්රකාමියෙකු ලෙස පුද්ගලිකව මම මේ කෘතියෙහි කැමතිම පරිච්ඡේදය තමයි -නිදහස් කලා අධ්යාපනය, නිදහස්කරක අධ්යාපනය සහ ශ්රේෂ්ඨ ග්රන්ථ- නමැති පරිච්ඡේදය. ඒත් මම ඒ සංවාද දැනට මගහැර යනව.