ඉවුරු, ගඟ සිදී ගිය දා – කැත්ලීන් ජයවර්දන

මේ නිසා, “රියල්” කියල දෙයක් තියෙනව නම්, පියැසි කවුළුවෙ බොහෝ චරිත අපි හිතන් ඉන්න “රියල්” එකෙනුත් රියල් එක වෙත යන්න සමත් වෙනවා. මේ සැබෑව සාහිත්ය නිර්මාණයකින් එළියට එද්දි කියවන පාඨකයාට, නිර්මාණ ලෝකයෙදි හමුවෙන චරිත සහ සැබෑ ජීවිතේ තමාත් ඇතුළු චරිත කියල වෙන ම කොටස් දෙකක් – පරතරයක් නැති ය, හැමෝම එකවගේය කියල හිතෙන්න ගන්නවා.
කෙටි කතා ලිවීම ලේසි කාර්යයක් නොවේ. මාර්ටින් වික්රමසිංහ මහා විද්වතා පැවසූ පරිදි එය වෙනමම කලාවකි. වෙනමම රටාවකි. සැමදෙනාටම සාර්ථකව සිදු කළනොහැකි කාර්යයකි.
විශේෂයෙන්ම කාර්ය බහුල හදිසි ප්රතිකාර ඒකකයක සේවය කරමින් සිටින වෛද්යවරයෙකුට එය කිසිසේත්ම ලෙහෙසි කටයුත්තක් නොවේ. විශේෂයෙන්ම පරිහරණයට පොත පත සොයා ගැනීම දුෂ්කර, සිංහල සාහිත්යමය වටපිටාවක් නොමැති රටක සිට එය සිදුකිරීම තවත් දුෂ්කරය.
එහෙත් වෛද්ය ශ්යාම කුමාර මුණසිංහ ඒ සියළු බාධක අභිබවමින් ඉතා සාර්ථක කෙටි කතා නිර්මාණ එකතුවක් ‘වාන් පතුල්’නමින් එළි දක්වන්නට සමත්වී ඇත.
කෙටි කතා විවිධ ලෙස නිර්මාණය වීම සිදුවේ විටක එය අවසන් සිදුවීමෙන් පටන් ගෙන අපගේ උපකල්පන වලට ගැළපෙමින් මෙන්ම අභියෝග කරමින් ඉදිරියට ගලායයි. තවත් විටක එය ආරම්භයේ සිටම අවසානයේ කුමක් වේදැයි අපගේ කුතුහළය අවුස්සමින් නියමිත රටාවට ගලායයි. ඒ කිසිවකට අයත් නොවුනු,හුදු මනංකල්පිත අභව්යය සිදුවීම් එහෙන් මෙහෙන් ගලපා ලියවෙනා අධි තාත්වික රටාවද සමහර අවස්ථාවලදී කෙටිකතා තුලින් දැකිය හැක.
ඕල්කට් බුදුදහමට එරෙහිව බුදුදහමේ හේතුඵලවාදය ස්ථාපිත කිරීමෙන් යථාර්ථවාදය ඔස්සේ වික්රමසිංහ දායාද කළ මහා ජයග්රහණය වන්ම මහා ජයග්රහණයක් සිංහල සාහිත්යය තුළ අත් කොට ගත්තද එය තවමත් අප අවධානයට ලක් නොවූයේ යැයි යනු මාගේ කල්පනාවය. එය නම් සයිමන් නවගත්තේගමගේ කෘතීන් හරහා තන්ත්රවාදය අභිෂේක වීමයි. බුදුන්, මාක්ස් සහ ප්රොයිඞ් එක මිටට ගැනීමක් වූ ”සංසාරාරණ්යයේ දඩයක්කාරයා” හුදී ජන පහන් සංවේගය උදෙසා ලියූවද, එය අභිධර්මයක් බවට පත්විණි. දශකයකට පසු ”සංසාරාරණ්යයේ උරුමක්කාරයා” කරා එද්දී දාර්ශනික ප්රොයිඞ් ග්රාම්ය ප්රොයිඞ් කෙනෙකු පවට පත්වේ.
භගිනිගේ (සහෝදරිය!) යටපත් කළ ලිංගික හැඟීම් මගින් ජවිපෙ ලිංගික මර්ධනය නිරූපණය කෙරෙයි. තන්ත්රවාදී බුදුදහම ලිංගිකත්වය මර්දනය කිරීම ප්රොයිඞ් සේම අනුදක්නේ නොවෙත්. උරුමක්කාරයා තුළ මාක්ස් නැත්තටම නැතිවේ. උරුමය පිළිබඳව මිනිස් ඉතිහාසය තුළ බරපතළ ලෙසට කතා කළ මාක්ස් එතුළින් වාෂ්ප වී ගොසිනි! ගෞතම බුදුන් වෙනුවට බුදුවරයින්! බෝධිසත්ව වීරවරයින් ලෙස වජ්රයාන බලපෑම එහි ඉස්මතු වේ. වජ්රයානය මරණය මුඛ්ය ආරම්මනයක් ලෙස ගනී. ”සංසාරාරණ්යයේ උරුමක්කාරයා” තුළ ද මරණ භය ප්රධාන හුය බවට පත්වේ.
විශ්වවිද්යාලය යනු කුමක් වීද, කුමක්ද කුමක් විය යුතුද යන ප්රශ්න මේ පොතෙන් අසනු ලබන්නේ උසස් අධ්යාපනය පිළිබඳ ලෝක පරිමාණ කතිකාවක් තුළට ලංකාවේ විශ්වවිද්යාල අධ්යාපනය ඇතුළත් කරමිනි.
තියුණු විචාරාත්මක ස්වරයකින් මෙන්ම කුළුපග සහෝදරත්වයේ උණුසුමකින් පාඨකයා අමතන මෙම කෘතිය උසස් අධ්යාපනයෙහි එක් කේන්ද්රීය ගුණයක් විය යුතු නිදහස සාධනය සම්බන්ධයෙන් විශ්වවිද්යාල අධ්යාපනයෙහි කාර්යභාරය හඳුන්වා දෙයි. ලංකාවට තරමක් අලුත් නිදහස්කාරක අධ්යාපන සංකල්ප පිළිබඳ සනිදර්ශනාත්මක සාකච්ඡාවක් පොත පුරා දිවෙයි.
ඉරේෂා හේමමාලි කිවිඳියගේ කවි පොත ලැබුණේ මීට දින කීපයකට කලින් නිසා විවේකිව ඒ කවි කියවන්න ඉඩක් ලැබුණේ නැහැ. ඒ නිසා මම ඉරේෂාගේ කවි ගැන එකින් එක කතා කරන්න යන්නේ නැහැ. බොහෝ අය ඒ ගැන කතා කරාවි. නමුත් සිංහල කවිය තුළ කිවිඳියන්ගේ දායකත්වය ගැන යම් අදහසක් කියලා ඉරේෂාගේ පොත ගැන පොදු අදහසක් දක්වන්නම්, ඉඩක් තිබ්බොත් කවියක් දෙකක් එක්ක.
විශේෂයෙන් ම මම කැමතියි අපේ කිවිඳියන් කවි ලියූ යුග දෙකක් මතු කර දක්වන්න. ඒ සිගිරිය සහ මාතර යුගය.
පළමුවෙන් ම ලාංකේය කාව්ය ඉතිහාසයේ කිවිඳියක් හමු වන්නේ ක්රි.පූ 6 වැනි සියවසේ අග්බෝ රජ දවස බැව් ඓතිහාසික මූලාශ්රවල සඳහන් වෙනවා. එවකට විසූ දොළොස් මහා කවියන් අතර කිවිඳියන් දෙදෙනෙකු සිටී බැව් දැක්වෙන අතර දළ බිසෝ සහ බාදිරියා එකී කිවිඳියන් දෙදෙනා කියලයි සඳහන් වෙන්නේ.
කවිය පිළිබඳ අදහස් දක්වන ඉංග්රීසි කවියෙකු වන මැතිව් ආර්නෝල්ඩ් පවසන්නේ, ″එය ගිනි පුලිඟුවක් අහසින් කඩා වැටිම හා සමාන දෙයකි. කවිය යනු ඉතා මනරම්, විශ්මය ජනක මෙන්ම පුලුල් ලෙස දේවල් ප්රකාශ කළහැකි ආකාරයකි.″ යනුවෙනි. කවිය මනරම්, විශ්මය වහා ප්රයෝගයක් වන්නේ භාෂාව පදනම් කරගෙනය. සිය භාෂාව කාව්යමය තලයක තබා කපාකොට ගත හැකි කවියෙකුට සිය කවිකම් මනාව විදහා දැක්විය හැකිය. එසේ කිරීමට නම් කවියා සිය භාෂාවේ එන විදග්ධ ව්යවාහාරය, ගැමි වහර, ළමා වහර, කට වහර, පොදු ජන ව්යවාහාරය, විදෙස් වහර, පැරණි ගද්ය පද්ය භාෂාව පමණක් නොව එහි එන තාක්ෂණික යෙදුම් මෙන්ම උප භාෂා ආදියේ එන ලක්ෂණයන් ද අනිවාර්යෙන් දැන සිටිය යුතුය. එමෙන්ම කාව්ය භාෂාව සම්බන්ධයෙන් විවිධ අත්හදා බැලීම් කිරීමට ද කවියා උත්සුක විය යුතුය.
කෞශල්යා ජයලත් කිවිඳිය ගේ ″කහට ගවුමක අයිතිකාරිය″ කාව්ය සංග්රහය තුල දැකිය හැක්කේ ඉහතින් සඳහන් කල විශේෂ කාරණයයි. එනම් ඇය සිය අත්දැකීම් කියන්නට කාව්ය භාෂාව යොදා ගන්නා ආකාරයයි. ඇගේ කවිකමේ ප්රබල විශේෂත්වය වන්නේ කවියට ප්රස්තූත වන අත්දැකීමට ගැලපෙන ලෙස සිය භාෂාව හැසිරවිමයි.